مقدمه
آش ترخینه یکی از غذاهای سنتی و مقوی است که در بسیاری از شهرهای ایران، به‌خصوص در فصل زمستان، تهیه و مصرف می‌شود. این غذا به دلیل خواص ضدباکتریایی و آنتی‌بیوتیکی خود به‌عنوان درمان طبیعی برای سرماخوردگی شناخته می‌شود و از گذشته تاکنون مورد استفاده قرار گرفته است. در این مقاله، طرز تهیه آش ترخینه به ساده‌ترین روش را به شما آموزش می‌دهیم.
ترخینه چیست؟
ترخینه ماده‌ای غذایی است که از تخمیر بلغور گندم یا جو در دوغ یا شیر ترش به دست می‌آید. این ماده غذایی در مناطق غربی ایران، به‌ویژه در استان‌های لرستان، کردستان، ایلام، کرمانشاه و همدان بسیار محبوب است و به‌عنوان پایه اصلی آش ترخینه استفاده می‌شود. تهیه ترخینه به‌صورت سنتی زمان‌بر است، اما می‌توان ترخینه‌های آماده را از فروشگاه‌ها خریداری کرد.
مواد لازم برای تهیه آش ترخینه (برای ۴ نفر)
-
مواد اولیه مقدار لوبیا چیتی نصف استکان نخود نصف پیمانه عدس نصف استکان ترخینه دوغ سه عدد سبزی آش و اسفناج نیم‌کیلو نمک، فلفل و زردچوبه به مقدار لازم نعناع داغ، سیر داغ و پیاز داغ به مقدار دلخواه
خواص و فواید آش ترخینه
آش ترخینه به دلیل مواد طبیعی و مقوی‌ای که در آن به کار می‌رود، یکی از غذاهای سالم و مفید برای بدن است. این غذا به‌ویژه در فصل سرما توصیه می‌شود زیرا خاصیت گرم‌کنندگی دارد و می‌تواند سیستم ایمنی بدن را تقویت کند. به‌علاوه، ترخینه به‌عنوان یک آنتی‌بیوتیک طبیعی عمل می‌کند و به درمان سرماخوردگی و تقویت بدن کمک می‌کند. همچنین، به دلیل وجود حبوبات و سبزی‌های مختلف در این آش، میزان فیبر بالایی دارد که به بهبود گوارش و سلامت قلب کمک می‌کند.
طرز تهیه آش ترخینه به ساده‌ترین روش
مرحله اول: خیساندن ترخینه و حبوبات
ابتدا ترخینه‌ها را در یک ظرف بزرگ با آب سرد خیس کنید. این مرحله حدود سه ساعت زمان می‌برد تا ترخینه‌ها نرم شوند و آماده استفاده در آش شوند. هم‌زمان، حبوبات (لوبیا چیتی و نخود) را از شب قبل در آب بخیسانید تا نفخ آنها گرفته شود. خیساندن حبوبات باعث می‌شود که سریع‌تر پخته شوند و زمان پخت آش نیز کوتاه‌تر شود.
مرحله دوم: پخت حبوبات
پس از خیس کردن حبوبات، آنها را در یک قابلمه بزرگ با آب روی حرارت ملایم بپزید. حبوبات به زمان زیادی برای پخت نیاز دارند، بنابراین باید صبور باشید تا حبوبات به مرحله نیم‌پز برسند.
مرحله سوم: اضافه کردن ترخینه و سبزی‌ها
زمانی که حبوبات به حالت نیم‌پز رسیدند، ترخینه‌های خیس‌خورده را به قابلمه اضافه کنید. این مرحله مهم است، زیرا ترخینه باعث غلیظ شدن آش می‌شود و طعم خاصی به آن می‌دهد. پس از اضافه کردن ترخینه، سبزی‌های خردشده (شامل تره، جعفری، گشنیز و اسفناج) را نیز به آش بیفزایید. سبزی‌ها علاوه بر طعم‌دهی، خواص زیادی دارند و آش ترخینه را مغذی‌تر می‌کنند.
مرحله چهارم: تهیه پیاز داغ و ادویه‌جات
در یک تابه جداگانه، یک پیاز بزرگ را پوست بگیرید و خلالی خرد کنید. پیازها را با مقداری روغن سرخ کنید تا زمانی که طلایی و خوش‌عطر شوند. سپس مقداری زردچوبه، فلفل سیاه و فلفل قرمز (به مقدار دلخواه) به پیاز داغ اضافه کنید تا عطر ادویه‌ها به خوبی درآید.
مرحله پنجم: اضافه کردن عدس و ادویه‌ها
بعد از اضافه کردن ترخینه و سبزی‌ها، نوبت به عدس می‌رسد. عدس به‌سرعت پخته می‌شود، بنابراین بهتر است در این مرحله به آش اضافه شود تا همه مواد به‌صورت هم‌زمان بپزند. همچنین ادویه‌هایی مانند نمک، فلفل و زردچوبه را به آش اضافه کنید. اجازه دهید آش روی حرارت ملایم جا بیفتد و طعم مواد به خوبی با هم ترکیب شود.
مرحله ششم: تزئین و سرو آش ترخینه
پس از اینکه آش ترخینه به‌خوبی جا افتاد و تمام مواد پخته شدند، آن را در ظرف‌های موردنظر سرو کنید. برای تزئین آش می‌توانید از پیاز داغ، نعناع داغ و سیر داغ استفاده کنید. این تزئینات علاوه بر زیبایی، طعم و عطر آش را نیز بهبود می‌بخشند.
نکات مهم در تهیه آش ترخینه
- ترخینه خانگی: اگر تمایل دارید ترخینه را به‌صورت خانگی تهیه کنید، می‌توانید بلغور گندم یا جو را بشویید و در دوغ یا ماست ترش بخیسانید. پس از چند ساعت، مواد را روی حرارت ملایم بپزید تا به حالت خمیری درآید. سپس از مواد گلوله‌های کوچک درست کنید و آنها را در معرض نور خورشید خشک کنید. این گلوله‌ها برای مدت طولانی قابل نگهداری هستند و می‌توانید در پخت آش از آنها استفاده کنید.
- حبوبات را از شب قبل بخیسانید: خیساندن حبوبات از شب قبل باعث می‌شود نفخ آنها گرفته شود و زمان پخت نیز کاهش یابد.
- سبزی‌ها را تازه مصرف کنید: استفاده از سبزی‌های تازه در آش ترخینه طعم بهتری به غذا می‌بخشد و همچنین خواص بیشتری به آش اضافه می‌کند.
فواید تغذیه‌ای آش ترخینه
آش ترخینه به دلیل استفاده از مواد طبیعی و سنتی، از نظر تغذیه‌ای بسیار غنی است. برخی از فواید این آش عبارتند از:
- تقویت سیستم ایمنی: ترخینه به دلیل خواص ضدباکتریایی و آنتی‌بیوتیکی خود، به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می‌کند و می‌تواند در پیشگیری و درمان سرماخوردگی مؤثر باشد.
- منبع غنی از فیبر: وجود حبوبات و سبزی‌های مختلف در آش ترخینه باعث می‌شود که این غذا منبع خوبی از فیبر باشد. فیبر موجود در این آش به بهبود گوارش و کاهش سطح کلسترول کمک می‌کند.
- منبع پروتئین گیاهی: حبوبات مورد استفاده در این آش مانند نخود، لوبیا چیتی و عدس منبع خوبی از پروتئین گیاهی هستند و می‌توانند نیازهای بدن به پروتئین را تأمین کنند.
- مفید برای دستگاه گوارش: دوغ و ماست مورد استفاده در تهیه ترخینه به بهبود عملکرد دستگاه گوارش کمک می‌کنند و می‌توانند به تعادل باکتری‌های مفید روده کمک کنند.
جمع‌بندی
آش ترخینه یکی از غذاهای سنتی و بسیار مقوی ایران است که به دلیل خواص فراوان خود در فصل سرما بسیار محبوب است. این آش نه‌تنها یک غذای خوشمزه و سنتی است، بلکه به‌عنوان یک درمان طبیعی برای سرماخوردگی و تقویت سیستم ایمنی بدن نیز شناخته می‌شود. با تهیه این آش در خانه، می‌توانید از فواید آن بهره‌مند شوید و لذت یک غذای گرم و مغذی را تجربه کنید.
